Ξ Α Ν Α , λοιπόν, όπως κάθε χρόνο Μεγάλη Εβδομάδα κάθε βράδυ στις εκκλησιές μας. Με ανοιχτό το εγκόλπιο των ιερών ακολουθιών, στις σελίδες όσων ψάλλονται:
Ένα θησαυροφυλάκιο ανεξάντλητο.
Αριστουργήματα βυζαντινής ποίησης και μελωδίας.
Με πλούτη αμύθητα κι ανυπολόγιστης αξίας πολύτιμους λίθους.
Όσα πολλά κι αν παίρνεις απ’ αυτό, περισσότερα ανακαλύπτεις ότι έχει διαθέσιμα.
Για να «κλέβει», να «υπεξαιρεί» και να τα «ιδιοποιείται» - και πολύ καλά κάνει – καθεμιά και καθένας και όλος ο κόσμος.
Θ Η Σ Α Υ Ρ Ο Σ γλώσσας, συν τοις άλλοις.
Γλώσσας γεφυριού, από την αρχαία στην καθαρεύουσα και στην αιώνες ομιλούμενη αδιακόπως ελληνική έως σήμερα.
Ακούς με λίγη προσοχή τα Ευαγγέλια, ακροάζεσαι τα μελωδούμενα κι εντοπίζεις πλήθος ρήσεις και λέξεις της Μεγάλης Εβδομάδας που χρησιμοποιούνται, μετά από τόσους αιώνες, στον προφορικό και στον γραπτό λόγο, καθημερινά και σήμερα στις εφημερίδες, στα ραδιόφωνα, στις τηλεοράσεις.
Α Π Ε Ρ Α Ν Τ Η ομορφιά της Γλώσσας. Κορμός της μυσταγωγίας:
Ε Ν Α ΑΡΙΣΤΟΥΡΓΗΜΑ τέχνης, ονόματι «Μεγάλη Εβδομάδα και Ελληνική Γλώσσα».
Απ’ το οποίο διαρκώς τσιμπολογάμε, αιώνες τώρα. Για ν’ αρδεύουμε την καθ’ ημέραν καθομιλουμένη. Από το «δεύρο έξω», το Σάββατο του Λαζάρου, ως το «βάλω τον δάκτυλόν μου εις τον τύπον των ήλων» του Θωμά, την Κυριακή της Λαμπρής.
Μ Ι Κ Ρ Ο ΔΕΙΓΜΑ συλλογής:
- Εκτός νυμφώνος…
- Μωραί παρθένοι...
- Κύμβαλα αλαλάζοντα...
- Πριν αλέκτωρ φωνήσει...
- Τα του Καίσαρος τω Καίσαρι...
- Ούτε γαμούσιν ούτε εκγαμίζονται...
- Πρόβατον επί σφαγήν...
- Εσχάτη πλάνη χείρων της πρώτης...
- Ου γαρ οίδασι τι ποιούσι...
- Μνήσθητί μου Κύριε...
- Επί ξύλου κρεμάμενος...
- Άρον - άρον...
- Το φιλί του Ιούδα...
- Τα τριάκοντα αργύρια...
- Η κουστωδία...
- Το μεν πνεύμα πρόθυμον η δε σαρξ ασθενής...
- Τι χρείαν έχομεν μαρτύρων...
- Ούκ οίδα τον άνθρωπον...
- Καθάπερ ο Ιούδας...
- Ήγγικεν η ώρα…
- Η εν πολλαίς αμαρτίαις...
- Αντί του μάννα χολήν...
- Αποσυνάγωγος…
- Ουαί υμίν γραμματείς και Φαρισαίοι υποκριταί...
- Προς το θεαθήναι...
- Διϋλίζοντες τον κώνωπα την δε κάμηλον καταπίνοντες...
- Υποπόδιον των ποδών…
- Κρανίου τόπος…
- Εκ δεξιών και εξ ευωνύμων…
- Όφεις γεννήματα εχιδνών...
- Ένιψεν τας χείρας του…
- Έσχισε τα ιμάτιά του…
Π Ι Τ Σ Ι Ρ Ι Κ Α Σ άκουγες την ώρα της Σταύρωσης που έψαλλαν, «λόγχη εκεντήθη ο Υιός της Παρθένου». Ακροαζόσουν στο Ευαγγέλιο και για τον «κεντυρίωνα». Και νόμιζες, από το «κεντ», ότι ήταν ο λογχοφόρος που κέντησε την πλευρά του Εσταυρωμένου. Χρειάστηκε να μεγαλώσεις, να μάθεις να διαβάζεις τη Σύνοψη, για να προσέξεις ότι το «ντυ» του «κεντυρίωνα» ήταν με ύψιλον κι όχι με το ήτα του «εκεντήθη». Κι ότι κεντυρίων είναι λατινιστί centurio ο εκατόνταρχος αξιωματικός της ρωμαϊκής κουστωδίας. Και η λέξη σχετίζεται ακόμα και με τα… «σεντ» cent (εκατοστά) του νυν νομίσματος. Την δε Μεγάλη Παρασκευή, στα Εγκώμια, το «έαρ» του «ω γλυκύ μου έαρ, γλυκύτατόν μου τέκνον», δεν έχει σχέση με τα… αίαρκκοντισιον ούτε με τις… έαργουεις, αλλ’ ότι, έαρ είναι η αρχαία ελληνική λέξη για την άνοιξη. Γι’ αυτό κι η Ανάσταση είναι πάντα και εαρινό ανεξάντλητο θησαυροφυλάκιο με πολύ πιο πολύτιμους από τους γλωσσικούς, βέβαια, θησαυρούς.
