ΣΤΗΝ αγγλοκρατούμενη αποικία Κύπρο, τη δεκαετία του 1950 οι πιο υψηλόμισθοι καθηγητές του Παγκυπρίου Γυμνασίου αμείβονταν με 350 λίρες τον χρόνο. Κάτι λιγότερο από 30 λίρες τον μήνα. Ο μισθός ενός αστυνομικού της αποικιοκρατίας ήταν 12 λίρες τον μήνα. Με δύο λίρες μπορούσε να αγοράσει ένα καλό ποδήλατο. Ένα καίνουργιο αυτοκίνητο 250 λίρες και ένα καινούργιο γεωργικό τρακτέρ 800 λίρες.
Χρήσιμα είναι τα αριθμητικά αυτά στοιχεία για να μετρηθεί χρηματικά και το ύψος της προδοσίας.
Από τις αμοιβές που προσέφεραν δημοσίως οι Εγγλέζοι Αποικοκράτες, εντεταλμένοι της κυβέρνησης της Χερ Μάτζεστι στην Colony of Cyprus, για να εξασφαλίσουν πληροφοριοδότες (προδότες) των καταζητουμένων από τους Άγγλους Αγωνιστών της ΕΟΚΑ, τα χρόνια της Κυπριακής Επανάστασης 1955-1959.
Καινούργια χαρτονομίσματα της τότε κυπριακής λίρας με τη μορφή της νέας τότε βασίλισσας της Βρετανίας Ελισάβετ Β΄ τύπωσαν οι αποικιοκράτες 1η Ιουνίου 1955...
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ του ένοπλου εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα για την αποτίναξη του αγγλικού ζυγού και την Ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, Παρασκευή 1η Απριλίου 1955, ο πρώτος καταζητούμενος που επικηρύχθηκε ήταν ο Έφεδρος Ανθυπολοχαγός του Ελληνικού Στρατού Γρηγόρης Πιερή Αυξεντίου από την Λύση. Διασώζονται οι αφίσες που τοιχοκολλούσαν οι Εγγλέζοι επικηρύσσοντάς τον με το ποσό των 5.000 λιρών. Με τρείς στην σειρά φωτογραφίες του Αυξεντίου, τυπωμένη στην αφίσα η επικήρυξη με την ορθογραφία της εποχής έγραφε:
«ΑΜΟΙΒΗ - REWARD - 5.000 - Ποσόν πέντε χιλιάδων λιρών θα καταβληθή εις μετρητά ως αμοιβή εις οιονδήποτε πρόσωπον το οποίον ήθελε παράσχη πληροφορίας δυναμένας να οδηγήσουν εις την ανακάλυψιν και σύλληψιν ζωντανού ή νεκρού του επικηρυγμένου τρομοκράτου και υπαρχηγού της Ε.Ο.Κ.Α. πρώην αξιωματικού το Ελληνικού Στρατού ΓΡΗΓΟΡΗ ΠΙΕΡΗ ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ. [τρεις φωτογραφίες πορτραίτα του] ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ: ΟΥΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΗΛΙΚΙΑΣ 29 ΕΤΩΝ, ΥΨΟΥΣ 5 ΠΟΔΩΝ ΚΑΙ ΔΕΚΑ ΙΝΤΖΩΝ, ΛΕΠΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΔΙΑΠΛΑΣΕΩΣ, ΜΕ ΜΑΥΡΑ ΜΑΛΙΑ, ΜΕΛΑΓΧΡΟΙΝΟΣ, ΜΕ ΜΑΥΡΟΝ ΜΥΣΤΑΚΑ. Πληροφορίαι δύνανται να παρασχεθούν προς οιονδήποτε Αστυνομικήν ή Στρατιωτικήν Αρχήν είτε προφορικώς είτε εγγράφως. Εις περίπτωσιν εγγράφων πληροφοριών δύναται να γίνει υπό του πληροφοριοδότου χρήσις ψευδωνύμου. Εις οινοδήποτε πρόσωπον το οποίον θα δώση πληροφορίας θα του παρασχεθή εάν το επιθυμή προστασία δια την ασφάλειαν του και ευθύς άμα τη συλλήψη του επικηρυγμένου τρομοκράτου θα του καταβληθή η ανωτέρω αμοιβή εις μετρητά και δωρεάν μεταφορά υπό Βρεττανικήν προστασίαν τόσον του ιδίου όσον και των μελών της οικογενείας του εις οιανδήποτε χώραν του εξωτερικού».
ΤΡΕΙΣ ΜΑΡΤΙΟΥ 1957 οι προδότες οδήγησαν μια ταξιαρχία των αγγλικών στρατευμάτων που περικύκλωσαν το Κρησφύγετο του ΑΥΞΕΝΤΙΟΥ κοντά στο μοναστήρι της Παναγίας του Μαχαιρά. Τον κάλεσαν να παραδοθεί. Τους βροντοφώναξε ΜΟΛΩΝ ΛΑΒΕ και τους έριξε τις θανατηφόρες ριπές του αυτομάτου όπλου του. Δέκα ώρες κράτησε η μάχη στον Μαχαιρά. Έριξαν από τα ελικόπτερα τους βενζίνη στο Κρησφύγετο και τον έκαναν ολοκαύτωμα. Μπροστά στα μάτια και τις κινηματογραφικές μηχανές των ξένων δημοσιογράφων τους οποίους οι ίδιοι οι Εγγλέζοι είχαν μεταφέρει εκεί από τα χαράματα.
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟ του 1956, μετά από άλλη προδοσία οι Εγγλέζοι συνέλαβαν τον άλλο κορυφαίο της ΕΟΚΑ, τον ΚΥΡΙΑΚΟ ΜΑΤΣΗ, γεωπόνο πτυχιούχο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Το οδήγησαν στα φρικτά βασανιστήρια των ανακρίσεων του αστυνομικού σταθμού Ομορφίτας στη Λευκωσία. Δεν του απέσπασαν καμία πληροφορία.
Εκεί έσπευσε να τον δελεάσει ο αρχιδήμιος της αποικιοκρατίας κυβερνήτης της αποικίας στρατάρχης σερ Τζων Χάρντινγκ, ο οποίος είχε ήδη αποφασίσει να εξορίσει από την Κύπρο τον Εθνάρχη Αρχιεπίσκοπο Μακάριο Γ΄ και να συλλάβει ή να σκοτώσει τον Αρχηγό Διγενή προκειμένου να εξαλείψει τελειωτικά την επανάσταση της ΕΟΚΑ.
Έχοντας πλάι του πέντε ανακριτές στην Ομορφίτα, ο Χάρντινγκ προσέφερε στον Κυριάκο Μάτση 500.000 λίρες και χιλιάδες έκταση γης στην Αυστραλία ή στη Νέα Ζηλανδία, προκειμένου να τους καταδώσει πού κρυβόταν ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ.
Ο Μάτσης σήκωσε το χέρι του, κτύπησε την γροθιά του στο τραπέζι και με θυμό είπε στον στρατάρχη:
«Εξοχότατε λυπούμαι γιατί δεν έχετε αντιληφθεί με ποιον συνομιλείτε. Πρέπει να ξέρετε ότι εμείς ού περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα, αλλά περί αρετής».
Και σηκώθηκε, άνοιξε την πόρτα προτού αντιδράσουν οι ανακριτές του και κατέβηκε από την σκάλα στο κελλί του». (Κλείτου Ιωαννίδη: ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΤΣΗΣ ΟΡΑΜΑΤΙΣΤΗΣ τόμος Α΄ εκδόσεις Αρμίδα 1998 σελ. 91).
Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΤΣΗΣ απέδρασε τον Νοέμβριο 1956 από τα κρατητήρια Κοκκινοτριμιθιάς, ανέλαβε τομεάρχης των ανταρτών της ΕΟΚΑ στην επαρχία της Κερύνειας.
Στις 19 Νοεμβρίου 1958 μετά από προδοσία ένα σύνταγμα του βρετανικού στρατού και Τούρκοι επικουρικοί περικύκλωσαν το Κρησφύγετό του στο Δίκωμο. Τον κάλεσαν να παραδοθεί. «Αν θα βγω, θα βγω πυροβολόντας» τους απάντησε. Τον ανατίναξαν έχοντας στα χέρια του δύο αυτόματα όπλα.
ΕΚΕΙΝΟ το «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα»,
ο Μάτσης το θυμόταν από του αρχαίου Ηροδότου την Ιστορίη
όπου περιέγραφε την ελληνική αντίσταση στους Πέρσες εισβολείς των Μηδικών Πολέμων του 480 προ Χριστού.
Και γράφαμε προ ετών «Με τον Ηρόδοτο παραμάσχαλα»:
"Μηδισμός: Όρος, όμοιος κι αναλλοίωτος στην ελληνική γλώσσα, επί 2500 χρόνια: Η προσχώρηση στον εχθρό (στους Μήδους, Πέρσες του Ξέρξη) εναντίον της ίδιας σου πατρίδας. Και, πάντως, η διαχωριστική γραμμή ήταν έκτοτε και είναι πάντοτε σαφής και ευδιάκριτη:
Οι Μηδίζοντες από την μια πλευρά
και οι Αντιστεκόμενοι από την άλλη.
Και η ειδοποιός διαφορά, η αληθέστερη ουσία,
τότε, έκτοτε και πάντοτε, μία:
«Ελευθερίης γλιχόμενοι, αμυνεύμεθα ούτως όκως αν και δυνώμεθα»
(η λαχτάρα της ελευθερίας μας παρακινεί να τον αντιμετωπίσουμε, να αμυνθούμε, με όση δύναμη έχουμε), απάντησαν οι αρχαίοι Αθηναίοι, στις δελεαστικές προτάσεις του Πέρση εισβολέα για συμβιβασμό.
Εκείνο το «ΕΛΕΥΘΕΡΙΗΣ ΓΛΙΧΟΜΕΝΟΙ» του VIII-143, της Ηροδότου Ιστορίης και την ανδρειωμένη δυναμική του, η οποία παρήγαγε, ως προϊόντα, τον Μαραθώνα, τις Θερμοπύλες, το Αρτεμίσιο, τη Σαλαμίνα, τις Πλαταιές, το «πάντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ού φεισόμεθα της ζωής ημών» του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, το «οι Έλληνες δεν κάνουν ποτέ ειρήνη με τον οχτρό όπου κατακρατεί τον τόπο τους» του Ρήγα Φεραίου του Βελεστινλή, το Εικοσιένα, το 1912-13, την Πίνδο του 1940, τον Γοργοπόταμο, τον Μαχαιρά, το Δίκωμο, τον Αχυρώνα στο Λιοπέτρι, τις προδομένες κυπριακές Θερμοπύλες του 1974, το αντιλήφθηκε -μένοντας με ανοικτό το στόμα- και το είπε, με δικά του λόγια, ο πρωτοξάδελφος του Ξέρξη, γιος του Αρτάβανου, αδελφού του Δαρείου από την ίδια μάνα, την Υστάσπη, ο Τριτανταίχμης, στον Μαρδόνιο τον στρατάρχη:
«Κοίους επ’ άνδρας ήγαγες
μαχησομένους ημέας
οί ού περί χρημάτων τον αγώνα
ποιεύνται, αλλά περί αρετής»
(με τι άνδρες μας έφερες να δώσουμε μάχη, με άνδρες που δεν αγωνίζονται για τα χρήματα, αλλά για να δείξουν τη λεβεντιά τους).
Την περσική εκείνη του Τριτανταίχμη διαπίστωση, περί των μη μηδισάντων Ελλήνων, είναι που θυμήθηκε κι αντέταξε κατάμουτρα στον στρατάρχη κυβερνήτη της Colony of Cyprus σερ Τζον Χάρντινγκ και στις χιλιάδες λίρες του, στα κρατητήρια-βασανιστήρια της Ομορφίτας ο της Ε.Ο.Κ.Α. Κυριάκος Μάτσης:
«ΟΥ ΠΕΡΙ ΧΡΗΜΑΤΩΝ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΠΟΙΟΥΜΕΘΑ»
Σε πρώτο πληθυντικό.
Εμείς ποιούμεθα.
Ποιοί εμείς;
- Όσοι… «ελευθερίης γλιχόμενοι»!
- Όσοι… δεν μηδίζουμε, αλλ’ αντιστεκόμεθα!
- Όσοι… οι «ου φεισόμεθα της ζωής ημών»!
Το «όσοι» δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην «όλοι».
Ποτέ δεν συνέπιπταν τα δύο.
Και τίθεται, εκφέρεται, γράφεται και υπογραμμίζεται το «όσοι», ακριβώς για να δείξει και να εκθέσει και να διαπομπεύσει ότι «δεν είναι όλοι». Και «δεν είμαστε όλοι», διότι υπήρξαν και οι μηδίσαντες…
Για διαφορετικούς, βεβαίως, λόγους ο καθένας τους.
Τόσοι αιώνες πέρασαν, τόσες πράξεις, διαπράξεις, ενέργειες και παραλείψεις πρεπούμενων ενεργειών και εκ του εμφανούς και δόλιες, αφανείς, υποχθόνιες, στάσεις Μηδισμού γνωρίσαμε, οι «δικαιολογίες» θα έλειπαν;
«Κερδαλεώτερόν εστι ομολογέειν τω Πέρση μάλλον ή περ πολεμέειν»
(πιο κερδοφόρα η συνθηκολόγηση με τον Πέρση, παρά αν τον πολεμούμε),
ήξεραν και το έλεγαν οι αρχαίοι Αθηναίοι 480 π.Χρ. όταν οι ίδιοι αποφάσιζαν το δεύτερο, το «πολεμέειν».
Και μάλιστα απαιτούσαν από τους άλλους Έλληνες να τους αναγνωρίζουν ότι
«το ημέτερον φρόνημα σαφέως, ότι ουδαμά προδώσομεν την Ελλάδα».
Έτσι, καθαρά και ξάστερα και χωρίς μισόλογα και χωρίς σεμνοτυφίες. Ελευθερίης γλιχόμενοι, πολεμέειν κι ας πάει στο διάολο το κεδραλεώτερον…
- Θέλει κανείς να θυμίσουμε τι ήταν το «κερδαλεώτερον»;
- Τι τους είχε υποσχεθεί ο κατοχικός ηγέτης Μαρδόνιος και ο Ξέρξης;
- Είναι να σου φύγει το καφάσι από τις... συμπτώσεις:
Τους υποσχέθηκε γερές αποζημιώσεις για τις περιουσίες τους.
Τους υποσχέθηκε χοντρά λεφτά για τις οικονομικές τους επιχειρήσεις.
Τους υποσχέθηκε και τις αγκάλες του.
Για τον αίσχιστο τον Εφιάλτη προδότη των Θερμοπυλών δεν έγινε γνωστό το ακριβές ποσόν του «κερδαλεώτερου» και αν ήσαν τριάκοντα ή μυριάκις τριάκοντα τα αργύρια. Γνωστό ήταν ότι καθώς πήγαινε αυτοπροσώπως στον Ξέρξη για να του προδώσει τη μυστική Ανοπαία Ατραπό, προσδοκούσε μεγάλη αμοιβή:
«Μέγα τι παρά βασιλέος δοκέων οίσεσθαι».
Πόσο μέγα ήταν το καταβληθέν, παραμένει άγνωστο.
Γνωστό είναι ότι, μετά τις Θερμοπύλες, οι Πυλαγόρες επικήρυξαν το κεφάλι του και ότι ο Αθηνάδης από την Τραχίνα τον ξεπάστρεψε…
ΟΙ ΜΗΔΙΣΑΝΤΕΣ - και οι έκτοτε μηδίζοντες - λοιπόν, από τη μια μεριά. Έκαστος για τους δικούς του, λιγότερο ή περισσότερο κερδαλεώτερους λόγους. Έκαστος με τη δική του σφοδρότητα ή αγκομαχητό, με τη δική του ποσότητα ή ελαχιστότητα και για το δικό του, έκαστος, χρονικό διάστημα. Ανεξαρτήτως της προκαλούμενης, εκάστοτε, πραγματικής ζημιάς, η διακύμανση παραμένει πάντα στους ίδιους τρεις βαθμούς: Από το αισχρό μέχρι το αίσχιστο.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΗ: Οι ου περί χρημάτων αλλά περί αρετής αγωνιζόμενοι. Οι αρνούμενοι να μηδίσουν. Οι απορρίπτοντες τον μηδισμό. Έκαστος για τους δικούς του λόγους, τιμής και αξιοπρέπειας. Έκαστος με όσες δύναται δικές του δυνάμεις, ελευθερίης γλιχόμενος.
Η ποσότητα και η ποιότητα, μετριέται.
Ιεραρχείται κατ’ αξίαν. Κατ’ ανδρείαν κυρίως η αρετή.
Και κάποιοι ξεχωρίζουν περισσότερο. Αριστεύουν.
Ακόμα και ανάμεσα στους αιωνίως αριστεύσαντες στις Θερμοπύλες, υπήρξαν και διακρίθηκαν οι πιο άριστοι των αρίστων. Απ’ όλους περισσότερο ο Διηνέκης ο Σπαρτιάτης. Εκείνος που, εκτός όλων των άλλων ανδραγαθημάτων του, έμεινε στην ιστορία επειδή, όταν άκουσε πως ήσαν τόσο πολλοί οι Μήδοι ώστε τα βέλη τους θα έκρυβαν τον ήλιο, απάντησε χαρούμενος ότι η μάχη θα διεξαγόταν υπό σκιά (ΥΠΟ ΣΚΙΗ), να μην τους παιδεύει κι ο ήλιος του Αυγούστου…
Άραγε, έτσι δεν γραφόταν πάντοτε, αιώνες τώρα, η ιστορία των
Ελλήνων; Έτσι δεν γραφόταν πάντοτε η ιστορία του Ανθρώπου;
Λάζ.Α.Μαύρος για την 1η Απριλίου 2023