ΕΝΑΝ διαχρονικά σημαντικότατο αρχαιοελληνικό κανόνα της πολιτικής,
αειθαλέστατο και μονίμως επαληθευόμενο στη διάρκεια των τελευταίων
είκοσι πέντε αιώνων (από το 430 προ Χριστού έως και το 2023 μετά Χριστόν),
θυμήθηκε να εκφωνήσει στην τελευταία προεκλογική του ομιλία,
την Παρασκευή 19η Μαΐου 2023, στο Θησείο των Αθηνών
ο πρωθυπουργός και πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας
Κυριάκος Μητσοτάκης.
ΕΚΕΙ, κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως, με φόντο τον Παρθενώνα, εγγύτατα στον χώρο της αρχαίας Πνύκας, όπου συνεδρίαζε στον 5ο π.Χρ. αιώνα η Εκκλησία του Δήμου, της γενέθλιας του δημοκρατικού πολιτεύματος, άμεσης αθηναϊκής δημοκρατίας, ο Μητσοτάκης υπενθύμισε ένα σπουδαίο απόσπασμα από την δημηγορία την οποία είχε εκφωνήσει, εκεί στον ίδιο πλησίον χώρο, ο επιφανέστερος του «χρυσού αιώνα» Περικλής του Ξανθίππου, όπως την κατέγραψε, 3η και τελευταία του Περικλέους, στο Β-60,2 της Ξυγγραφής του ο Θουκυδίδης.
Ο ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ στο 35ο λεπτό της 40λεπτης ομιλίας του είπε:
«Κάτω από τον Ιερό Βράχο ισχύουν πάντα τα λόγια του Περικλή: Όταν ευημερεί η πόλη ωφελεί τον κάθε πολίτη περισσότερο απ’ όσο όταν ο καθένας ευημερεί ατομικά. Ενώ όταν η πόλη πάρει την κατιούσα αυτός που ευδοκιμεί ιδιωτικά, εάν καταστραφεί η πατρίδα, θα έχει την ίδια μοίρα».
ΣΤΟ ΑΡΧΑΙΟ κείμενο του Θουκυδίδη το απόσπασμα (Β-60,2) είναι το εξής:
Περικλής: «ἐγὼ γὰρ ἡγοῦμαι πόλιν πλείω ξύμπασαν ὀρθουμένην ὠφελεῖν τοὺς ἰδιώτας ἢ καθ᾽ ἕκαστον τῶν πολιτῶν εὐπραγοῦσαν, ἁθρόαν δὲ σφαλλομένην, καλῶς μὲν γὰρ φερόμενος ἀνὴρ τὸ καθ᾽ ἑαυτὸν διαφθειρομένης τῆς πατρίδος οὐδὲν ἧσσον ξυναπόλλυται, κακοτυχῶν δὲ ἐν εὐτυχούσῃ πολλῷ μᾶλλον διασῴζεται».
Ο ΕΠΙΦΑΝΗΣ πρόπαππους του Μητσοτάκη, ο Ελευθέριος Βενιζέλος
στη δική του μετάφραση, «Θουκυδίδου Ιστορίαι», η οποία εκδόθηκε μετά τον θάνατό του, το 1937 από το Πανεπιστημιακό Τυπογραφείο της Οξφόρδης, απέδωσε το Β-60,2 ως εξής:
Περικλής: «Εγώ τουλάχιστον πιστεύω ότι η πόλις, η οποία ακμάζει ως σύνολον, ωφελεί περισσότερον τους ιδιώτας, παρά εάν, ενώ καθείς από τους πολίτας ευτυχή, εκείνη ως σύνολον αποτυγχάνη. Διότι άνθρωπος που ευδοκιμεί εις τας ιδιωτικάς του υποθέσεις, εάν η πατρίς του καταστραφή, χάνεται και αυτός μαζί της, ενώ είναι, πολύ μάλλον πιθανόν ότι θα σωθή, εάν κακοτυχή μεν ο ίδιος, η πατρίς του όμως ευτυχή».
ΔΕΝ γνωρίζουμε βεβαίως εάν ο ίδιος ο Μητσοτάκης έχει μελετήσει ολόκληρο το έργο του Θουκυδίδη. Ή έστω, όσα στην Ξυγγραφή του έγραψε για τον Περικλή, την πολιτική του και τις τρεις δημηγορίες τις οποίες του αποδίδει ο αρχαίος ιστορικός και «πατέρας» του Πολιτικού Ρεαλισμού και των Διεθνών Σχέσεων στο έργο του, το οποίο αποδεικνύεται μέχρι σήμερα πολύτιμο «κτήμα ες αιεί» της ανθρωπότητας. Όπως ο ίδιος ο Θουκυδίδης το προέβλεψε στο Α-22,4: «ὅσοι δὲ βουλήσονται τῶν τε γενομένων τὸ σαφὲς σκοπεῖν καὶ τῶν μελλόντων ποτὲ αὖθις κατὰ τὸ ἀνθρώπινον τοιούτων καὶ παραπλησίων ἔσεσθαι, ὠφέλιμα κρίνειν αὐτὰ ἀρκούντως ἕξει»... Μτφρ. Ελ. Βενιζέλου: «Θα μου είναι όμως αρκετόν, εάν το έργον μου κρίνουν ωφέλιμον όσοι θελήσουν να έχουν ακριβή αντίληψη των γεγονότων, όσα έχουν ήδη λάβει χώραν, και εκείνων τα οποία κατά την ανθρώπινην φύσιν μέλλουν να συμβούν περίπου όμοια».
ΚΡΙΣΙΜΟ είναι το ερώτημα:
- Πόσο άραγε η δοκιμασμένη ανά τους αιώνες και παραδειγματική από την ελληνική αρχαιότητα πολιτική σοφία διδάσκει πράγματι και εμπνέει σήμερα, μετά από δυόμιση χιλιάδες χρόνια, τους απογόνους του Περικλή;
Και μάλιστα... αυτοχθόνως: Κάτω από τον ίδιο Ιερό Βράχο;
- Ή μήπως η όποια προσπάθεια εξαντλείται στις κατά καιρούς επιλογές κάποιων αποσπασμάτων από τον Θουκυδίδη προς εντυπωσιασμό των προεκλογικών ακροατηρίων;
ΕΙΝΑΙ δε κρίσιμο το ερώτημα, διότι άλλα διδάσκει στους άχρι τούδε ανεπίδεκτους μαθήσεως απογόνους του ο Θουκυδίδης και άλλα, αντίθετα πράττουν, δεκαετίες τώρα αδιόρθωτοι.
Ιδιαίτερα απέναντι στην μόνιμη κατά του Ελληνισμού απειλή,
δηλαδή έναντι της βουλιμικά επεκτατικής Τουρκίας.
ΕΚΕΙ κοντά στο σημερινό Θησείο, ανηφορίζοντας με τα πόδια στην αρχαία Πνύκα, όπου όλοι οι εκκλησιάζοντες πολίτες μετείχαν ισοτίμως στο «τίς ἀγορεύειν βούλεται» και, όπως κατόρθωναν εμπράκτως να πολιτεύουσιν, αποφάσιζαν δημοκρατικά, αυτοπροσώπως - άνευ αντιπροσώπων και άμεσα - οι ίδιοι, για όλες τις υποθέσεις της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, μπροστά στο τελεσίγραφο (432 π.Χρ.) των πολεμικά απειλούντων την Αθήνα οι οποίοι απαιτούσαν να καταργήσουν οι Αθηναίοι το περί Μεγαρέων Ψήφισμά τους και να άρουν τις οικονομικές κυρώσεις σε βάρος των Μεγάρων, ο εκλελεγμένος στρατηγός ο Περικλής,
εναντιωνόμενος στον ενδοτισμό,
απορρίπτοντας τον κατευνασμό και
προειδοποιώντας τους συμπολίτες του για
τις καταστροφικές συνέπειες των συμβιβασμών
και της υποχωρητικότητας απέναντι στους απειλούντες την πατρίδα,
διατύπωσε έκτοτε την κομβική σημασία του ΟΧΙ.
- Τους εξηγούσε πώς η υποχωρητικότητα τους απέναντι στην απαίτηση των απειλούντων για το «ασήμαντο» Μεγαρικό Ψήφισμα θα αυξήσει την βουλιμία των εχθρών:
Α-140,5 Θουκυδίδη: «τὸ γὰρ βραχύ τι τοῦτο πᾶσαν ὑμῶν ἔχει τὴν βεβαίωσιν καὶ πεῖραν τῆς γνώμης. οἷς εἰ ξυγχωρήσετε, καὶ ἄλλο τι μεῖζον εὐθὺς ἐπιταχθήσεσθε ὡς φόβῳ καὶ τοῦτο ὑπακούσαντες»·
Μτφρ. Ελ. Βενιζέλου: «διότι το ασήμαντον αυτό αποτελεί την λυδίαν λίθον, προς εξακρίβωσιν και δοκιμασίαν των προθέσεών σας. Καθόσον, εάν υποχωρήσετε απέναντι των, θα ευρεθήτε ενώπιον νέας και επαχθεστέρας απαιτήσεως, διότι θα νομίσουν ότι και εις τούτο θα υποκύψετε ένεκα φόβου»...
Λάζ.Α.Μαύρος 22 Μαΐου 2023