Κορυφαία μορφή ο 40χρονος Δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος που έπεσε στις 6 Δεκεμβρίου 1912, στις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, πολεμώντας ως απλός τυφεκιοφόρος.
Ε Θ Ν Ι Κ Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ που ο Ελληνισμός έπρεπε να την εορτάζει ισάξια με την 25η Μαρτίου και την 28η Οκτωβρίου και με πολύ περισσότερη επιμονή για άντληση διδαγμάτων και παραδείγματος η αυριανή:
Πριν εκατόν δέκα χρόνια, στις 5 Οκτωβρίου 1912 ημέρα Παρασκευή, η μικρή Ελλαδίτσα της Μελούνας, μ’ έναν γίγαντα της στρατηγικής πρωθυπουργό, τον Κρητικό επαναστάτη Ελευθέριο Βενιζέλο, εισερχόταν - επειγόντως και επιδέξια προπαρασκευασμένη στρατιωτικά και με τις επιδεξιότερα τότε επιτευχθείσες συμμαχίες γειτονικών κρατών - στους νικηφόρους δύο Βαλκανικούς Πολέμους του 1912 - 1913 εναντίον της παρακμάζουσας Οθωμανικής Αυτοκρατορίας πρώτα και της αποσκριστήσασας κατόπιν από τη συμμαχία Βουλγαρίας, που υπερδιπλασίασαν την εδαφική και θαλάσσια επικράτεια του ελλα-δικού μας κράτους:
- Τα νησιά του ανατολικού μας Αιγαίου, η Μακεδονία, η Θράκη, η Ήπειρος, απελευθερώθηκαν απ’ τη μακραίωνη τουρκική σκλαβιά και μαζί με την Κρήτη ενσωματώθηκαν έκτοτε στον εθνικό κορμό.
- Με εθελοντές πολεμιστές ενθουσιωδώς προστρέξαντες από σύμπαντα τον όπου γης Ελληνισμό.
- Συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου:
- Κορυφαία μορφή των θυσιασθέντων στους Βαλκανικούς Πολέμους Κυπρίων, ο 40χρονος Δήμαρχος Λεμεσού Χριστόδουλος Σώζος που έπεσε στις 6 Δεκεμβρίου 1912, στις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού για την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, πολεμώντας με τυφέκιο Μάνλιχερ ως απλός τυφεκιοφόρος στον Προφήτη Ηλία της Αετοράχης Μπιζανίου.
Υ Ψ Ι Σ Τ Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ και μετά από 110 χρόνια - ιδίως σήμερα που εκτραχύνονται οι καθημερινές πολεμικές απειλές του επίδοξου νεο-σουλτάνου της Τουρκίας Ερτνογάν εναντίον του Ελληνισμού - αποτελεί η στρατηγική που σχεδίασε και η πολιτική που υλοποίησε, από το 1910 που ανέλαβε την πρωθυπουργία ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
- Η εσωτερική διακυβέρνηση και η εξωτερική του πολιτική:
Παρέλαβε ένα γονατισμένο από την ατιμωτική ήττα του «ατυχούς» ελλαδο-τουρκικού πολέμου του 1897 κρατίδιο, διαλυμένο απ’ την φαυλότητα των παλαιοκομματικών και με την κυβερνητική πολιτική της Ανορθώσεως, το κατέστησε ικανό ν’ αποδυθεί στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους.
- Ο ταχύτατα αποτελεσματικός εκσυγχρονισμός του κράτους και των δημοκρατικών θεσμών, η ραγδαία οικονομική ανάπτυξη και η αλματώδης επαύξηση της στρατιωτικής ισχύος, με την πειστική ενθουσιώδη εξύψωση του εθνικού φρονήματος του λαού, υπήρξαν οι κύριοι πυλώνες του «Βενιζελισμού της Ανόρθωσης», που η κυβέρνηση του Κόμματος των Φιλελευθέρων, μ’ επικεφαλής τον 44χρονο Ελευθέριο Βενιζέλο, πέτυχε να δώσει στο έθνος τα φτερά τα πρωτινά του τα μεγάλα για το σπουδαιότερο μετά την Παλιγγενεσία επίτευγμα.
- Η επιδέξια και ταχύτατη αξιοποίηση του διεθνούς περιβάλλοντος και των προσφερομένων συμμαχιών, από έναν πρωθυπουργό, εκ νεότητος βαθύτατο μελετητή και εφαρμοστή της Θουκυδίδειας Στρατηγικής της Ένοπλης Σοφίας, έμπρακτο οικοδόμο της εθνικής ισχύος, δύναται να διδάσκει πάντα, επικαιρότατα έκτοτε τους απογόνους στην Ελλάδα στην Κύπρου και στη Διασπορά. Πρωτίστως τους εκάστοτε κυβερνώντες και πολιτεύοντες, νοουμένου ότι θα πάψουν επιτέλους να είναι ανεπίδεκτοι μαθήσεως.
Ο απελευθερωτικός θρίαμβος του 1912-1913 είχε εν όπλοις συμμετέχοντες, στη νεότητά τους, τους παππούδες των σημερινών εν ζωή γηραιότερων παππούδων.
Βαλκανιομάχων
Κυπρίων απόγονοι
Μ Ι Α ΣΥΓΚΙΝΗΤΙΚΗ στιγμή συνέβη την Παρασκευή 6 Οκτ. 2012 λίγο μετά τις οκτώ το πρωί στο Ράδιο Πρώτο της Λευκωσίας όπου δημοσιογραφούμε. Μόλις είχε ολοκληρωθεί δίωρο ραδιοφωνικό αφιέρωμα για τα 100 τότε χρόνια απ’ την έναρξη των Βαλκανικών Απελευθερωτικών Πολέμων του 1912 -13 και η συνέντευξη με τον καθηγητή ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κύπρου κ. Πέτρο Παπαπολυβίου, ερευνητή και συγγραφέα της συμμετοχής των Κυπρίων Εθελοντών στους αγώνες του έθνους:
- Ένας υπερήφανος εγγονός Βαλκανιομάχου, ο κ. Χαρίλαος Ναφαΐδης απ’ τον Αστρομερίτη, κατέφθασε συγκινημένος στον ραδιοσταθμό κομίζοντας δύο ιερά εθνικά κειμήλια του αείμνηστου Βαλκανιομάχου παππού του, πατέρα της μητρός του:
Ε Ν Α ΞΕΘΩΡΙΑΣΜΕΝΟ στρατιωτικό πηλήκιο, με το ρούχινο στέμμα, τότε εθνόσημο του Ελληνικού Στρατού, που ο Πρωθυπουργός και Υπουργός Στρατιωτικών Ελευθέριος Βενιζέλος είχε απονείμει τότε ιδιοχείρως στους Κύπριους Εθελοντές. Και μια μαυρόασπρη ομαδική φωτογραφία πολεμιστών, Πάσχα του 1913, στην απελευθερωθείσα από 11ης Νοεμβρίου 1912 Καστοριά. Για την έκθεση ιστορικών τεκμηρίων και κειμηλίων «Οι Βαλκανικοί Πόλεμοι και η Κύπρος» που θα άνοιγε τότε, 19 Οκτωβρίου 2012 στο Βυζαντινό Μουσείο της Αρχιεπισκοπής.
Μ Α Ζ Ι ΜΕ εκατοντάδες άλλους Κυπρίους είχε σπεύσει διά θαλάσσης, 18χρονος εθελοντής το 1912, ο παππούς του Αργυρός Πετρή Μασούρας με το παρατσούκλι Κούζος. Και πολέμησε με το Τάγμα Ευζώνων του ηρωικού Ταγματάρχη Ιωάννη Βελισσαρίου. Και εναντίον των Τούρκων στην Ήπειρο και εναντίον των Βουλγάρων κατόπιν στη Μακεδονία. Ο Βελισσαρίου θυσιάστηκε μαχόμενος κατά των Βουλγάρων 12 Ιουλίου 1913 στη μάχη της Κρέσνας.
- Ο παππούς ο Κούζος, ο Βαλκανιομάχος, ήταν απόγονος δυό αδελφών απ’ τον Αστρομερίτη, Ζήνωνος και Μιχαήλ, που είχαν πάει εθελοντές στη Ρούμελη και στον Μοριά, Αγωνιστές στην Εθνεγερσία του 1821.
- Μετά τον νικηφόρο 2ο Βαλκανικό, επέστρεψε στην Κύπρο κι επί δύο χρόνια εργαζόμενος στα χωράφια δεν είχε λεφτά ν’ αγοράσει ρούχα, γι’ αυτό φορούσε ακόμα τη στρατιωτική του στολή. Τη δεκαετία του ’60, θυμάται ο εγγονός του, πήγαινε στον Αστρομερίτη για να τον φέρει με αυτοκίνητο στις παρελάσεις των παλαιών πολεμιστών στη Λευκωσία, ο επίσης εθελοντής πολεμιστής των Βαλκανικών Πολέμων και της Μικρασιατικής Εκστρατείας, σε Τάγμα Ευζώνων, Ευστάθιος Χατζηδημητρίου, αείμνηστος πατέρας του διατελέσαντος και βουλευτή της ΕΔΕΚ Τάκη Χατζηδημητρίου. Κι όταν το 1972, λίγο πριν πεθάνει, τον ρωτούσε, καθώς τον βοηθούσε στο ξύρισμα ο εγγονός του, γιατί είχε αποφασίσει πάμπτωχος στα 18 του να πάει εθελοντής στους Βαλκανικούς Πολέμους, ο 78χρονος Αργυρός Πετρή Μασούρας - Κούζος, απάντησε όπως θ’ απαντούσαν όλοι οι Έλληνες Κύπριοι Εθελοντές Πολεμιστές, πεσόντες κι επιζήσαντες, όλων των αγώνων του έθνους: «Για την Ένωσιν γιέ μου. Για την Ένωσιν».
ΕΠΙΣΗΣ: Και πού να γνωρίζουν άραγε, όσοι από τους Ακελιστές μας ξέρουν τον Ύμνο των Εθελοντών του ΑΚΕΛ «για της Ελλάδας μας τη λευτεριά» του 1943, που έγραψε τότε τους στίχους ο Τεύκρος Ανθίας, ότι η μουσική του ήταν από ελληνικό εμβατήριο των πολεμιστών των Βαλκανικών Πολέμων 1912-13, που διέσωσε σε ντοκιμαντέρ της για τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1966 η Λίλα Κουρκουλάκου και το διένειμε στους αναγνώστες της το 2011 η εφημερίδα «Τα Νέα» των Αθηνών;
Λάζ.Α.Μαύρος 4 Οκτ.2022