Aπούσα η... δημοσιογραφία;

Περί κυπριακής δημοσιογραφίας 1878-2008 είχε εκπονήσει ένα κατατοπιστικό βιβλίο - λεύκωμα 176 σελίδων, με πλούτο παλαιών φωτογραφιών, ο διδάκτωρ Χρ. Χρυσάνθου του Πανεπιστημίου Κύπρου, ο οποίος υπηρέτησε και του λόγου του ως δημοσιογράφος από το 1986. Εκδόσεις «αρμίδα» 2008, με τίτλο «ΜΜΕ: Μάρτυρες και πρωταγωνιστές».

ΠΡΟ ΜΗΝΟΣ ένα εκ πρώτης όψεως ανησυχητικά σοβαρό θέμα προβλήθηκε. Καταγγελία από το ΑΚΕΛ με τον ισχυρισμό ότι: Μαθητάκια του Γυμνασίου και Λυκείου «Ειρήνης και Ελευθερίας» των χωρίων Δερύνειας και Σωτήρας Αμμοχώστου, φορώντας στολές και γραβάτες που πόζαραν για μια φωτογραφία της τάξης τους, «με την παρότρυνση ή την ανοχή μιας καθηγήτριας τους», απαθανατίστηκαν να υψώνουν τα χέρια τους στον αποκρουστικό ναζιστικό χαιρετισμό τών χιτλερικών σφαγέων της ανθρωπότητας. Δημοσιεύτηκε και φωτογραφία με μοντάζ θόλωσης στα πρόσωπα των 20 παιδιών.

Αμέσως υπήρξαν δηλώσεις καταδίκης. Την επαύριον ακολούθησε σκόρπια αρθρογραφία στις εφημερίδες. Ως έκφραση αγωνίας για τον κίνδυνο διείσδυσης του απεχθέστατου νεο-ναζισμού σε σχολεία.

Έρευνα του Υπουργείου Παιδείας αποφάνθηκε ότι επρόκειτο περί απλής «νεανικής απερισκεψίας». Με ουδέν πταίσμα καθηγήτριας. Το ΑΚΕΛ δεν πείστηκε. Πράγμα που προκάλεσε την οργή και του καθηγητικού συλλόγου του εν λόγω σχολείου.

Έτσι περίπου εξελίχθησαν τα πράγματα. Με περισσότερη προσοχή, ας πάμε στο σχετιζόμενο σημαντικό γεγονός, για γενικότερο προβληματισμό:

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ είναι ότι: Ουδείς δημοσιογράφος (ακόμη και Ακελιστής) οιασδήποτε εφημερίδας (της «Χαραυγής» του ΑΚΕΛ περιλαμβανομένης), ραδιοφώνου, τηλεοράσεως ή άλλου διαδικτυακού ΜΜΕ, πήγε αυτοπροσώπως να διερευνήσει τα συμβάντα:

- ΟΥΔΕΙΣ δημοσιογράφος έσπευσε επί τόπου για να μαζέψει όσες πληροφορίες και μαρτυρίες θα μπορούσε να εκμαιεύσει από (α) τα εκατοντάδες παιδιά του σχολείου, (β) τις δεκάδες καθηγήτριες και καθηγητές τους, (γ) τους πολύ περισσότερους γονείς.

- ΟΥΤΕ υπήρξε στα ΜΜΕ έστω κι ένα ενυπόγραφο ρεπορτάζ - έρευνας, με την επαγγελματική ευθύνη και την όποια εγκυρότητα οιουδήποτε δημοσιογράφου. Τίποτε...

ΕΠΙΣΗΣ προ του Πάσχα μεσουρανούσαν στη δημοσιότητα ανησυχίες για το πώς θα αποτρεπόταν η εκτραχυνόμενη νεανική παραβατικότητα τών «εκ παραδόσεως» δραστηριοποιούμενων ετησίως κατά τόπους εφηβικών «συμμοριών» στον ανταγωνισμό «πυρομανίας» και κροτίδων τών πασχαλινών ενοριακών... λαμπρατζιών.

- ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ είχε αναχθεί μέχρι του ύψους της Βουλής, των αρμοδιοτήτων Υπουργείων, Δήμων, Κοινοταρχών, Αστυνομίας, Πυροσβεστικής κ.ά.

-Παραταύτα, συνέβη και το μοιραίο: Ένας προς πυρπόληση πάσσαλος της ΑΗΚ, διολίσθησε και σκότωσε έναν άτυχο νεαρό.

- Στην κορυφή άλλης πασχαλινής πυράς, αντί τον Ιούδα, έκαψαν πορτραίτο του Πρωθυπουργού του ελλα-δικού μας κράτους, το πορτραίτο ενός Ακελιστή Ευρωβουλευτή μας κ.ο.κ. Αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο και φωτογραφίες που απαθανάτισαν, με τους φακούς κινητών τηλεφώνων, τα εν λόγω... κατορθώματα. Αλλού, οι «συμμορίες» πετροβόλησαν και «μυδραλιοβόλησαν» τους αστυνομικούς...

ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ είναι και πάλιν ότι:

- Ουδείς δημοσιογράφος οιασδήποτε εφημερίδας, ραδιοφώνου, τηλεοράσεως ή άλλου ΜΜΕ, φρόντισε να είναι εκεί, στα επί μέρες... προαναγγελλόμενα και με στοίβες καυσοξυλείας προπαρασκευαζόμενα. Ή, να πάει, αμέσως μετά, για να διερευνήσει τα συμβάντα, να μιλήσει με αυτόπτες μάρτυρες, με πέριξ διαμαρτυρόμενους ή με δράστες εμφανιζομένους στις φωτογραφίες που ανήρτησαν... υπερηφάνως...

- Παντελώς απούσα η δημοσιογραφία, οι φωτορεπόρτερ, τα συνεργεία τηλεοράσεων. Ό,τι δημοσιεύτηκε δεν ήταν προϊόν επαγγελματιών δημοσιογράφων. Αλλά μόνο απ’ τα τηλέφωνα τσέπης κάποιων που μετείχαν ή περνούσαν απ’ εκεί...

ΤΕΡΑΣΤΙΑΣ συρρίκνωσης της δημοσιογραφίας των ημερών μας, δύο μικρά δείγματα είν’ αυτά.

- Τέσσερεις καθημερινές εφημερίδες απέμειναν. Άθλος είναι πώς κι επιβιώνουν ακόμη με τόσο λιγότερους παρά ποτέ αγοραστές των φύλλων τους. Τόσο ελάχιστες έως ανύπαρκτες διαφημίσεις στις σελίδες τους. Και τόσο εξουθενωτικά μικρότατο αριθμό των συντακτών τους.

- ΧΩΡΙΣ πλέον πανταχού σπεύδοντες φωτορεπόρτερς. Ούτε καθημερινούς δικαστηριακούς και αστυνομικούς συντάκτες, αεικίνητους παρόντες επί τόπου στην καταγραφή των όποιων συμβαινόντων, διερευνητικούς δημοσιογράφους, εξειδικευμένους στα υπουργεία, κυνηγούς ειδήσεων στα σχολεία, στην αγορά, στα κοινωνικά προβλήματα, στις κάθε είδους εκδηλώσεις, διαλέξεις κ.ο.κ.

- Συρρικνώθηκε παρακμάζουσα και η ραδιοφωνική δημοσιογραφία που είχε ανθίσει από την δεκαετία του ’90. Κατά πόδας στην κατάπτωση και η τηλεοπτική δημοσιογραφία. Ενώ αμφίβολη δείχνει να ‘ναι επί του παρόντος στους βηματισμούς της και η ήδη ασθμαίνουσα, ελάχιστα στελεχωμένη, στα πληκτρολόγια των ειδησεογραφικών ιστοσελίδων.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΗΚΕ την Τρίτη 6.5.2025 ότι η Eurostat κατέγραψε για το 2023 μείωση του αριθμού εργαζομένων στην δημοσιογραφία στην Κύπρο. Μείον 28,4%,  σε σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά. Καταθλιπτικότεροι είναι οι αριθμοί συρρίκνωσης τής εν ενεργεία δημοσιογραφίας, σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες.

- Οι αλλαγές που επήλθαν, όχι μόνο λόγω των εκπληκτικών αλμάτων της τεχνολογίας, είναι πάμπολες, πολύμορφες και πολυαιτιώδεις. Οι προτιμήσεις του κοινού στράφηκαν προς άλλους ταχύτερους «άψε-σβήσε» πομπούς διαδικτυακής καταιγιστικής παντοειδούς πλημμύρας δημοσιεύσεων. Το δε αδυσώπητο «παζάρι» με δυσκολία πλέον επιτρέπει την επιβίωση των απομειναριών της παλαιάς δημοσιογραφίας. Η οποία, με τα καλά, τα κακά, τα στραβά και τ’ ανάποδά της, διεκδικούσε επαγγελματικά κατοχυρωμένο ρόλο λειτουργήματος, απαραίτητου στο κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι.

ΡΑΓΔΑΙΑ και θαυμαστή η ανάπτυξη της τεχνολογίας. Δεν κατόρθωσε μόνο να στείλει στα μουσεία τις γραφομηχανές και στις... άγνωστες πλέον λέξεις την δακτυλογραφία, τους λινοτυπίστες και την φωτοσύνεθση, αλλά και:

- Πέτυχε να κάνει όλους ξεφτέρι στ’ ανά χείρας διαθέσιμα πάντα πληκτρολόγια, με διαρκώς πανέτοιμο το κινητό να ηχογραφεί, να φωτογραφίζει να βιντεογράφει, ν’ αναρτά και να εκπέμπει πάραυτα στην απεραντοσύνη του διαδικτύου. Αυτόνομος κι ανεξέλεγκτος έκαστος με τους δικούς του κανόνες, το δικό του είδος δημοσιογραφίας, ειδήσεων, σχολίων, έκφρασης και διάδοσης γνώμης, προπαγάνδας, παραπλάνησης, με οπτικοακουστικό υλικό παντός είδους, περιεχομένου και ποιότητας.

- Οι θεωρούμενοι ως «διαμορφωτές κοινής γνώμης» και τυγχάνοντες σεβασμού ως αναγνωρισμένοι στις εφημερίδες και στ’ άλλα ΜΜΕ έγκυροι «καθοδηγητές», υποσκελίζονται ήδη από τους «επιδραστικότερους ινφλουένσερς» τών δημοφιλέστερων Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης. Ικανούς, ως γνωστόν, να πρωτεύουν ακόμη και σε εκλογές ευρωβουλευτών, έναντι και σε υποψηφίους παλαιόθεν πανίσχυρων κομμάτων...

Η ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ που ξέραμε οδεύει φθίνουσα.

Μια νέα δημοσιογραφία τέχθηκε ήδη και αναγιώνεται.

Στην τρέχουσα παιδική της ηλικία διαθέτει και ασυγκρίτως υπέρτερα μέσα για να ωριμάσει.

Η κατάσταση δείχνει να διέρχεται τροχάδην ένα μεταβατικό στάδιο ταχύτερης επαναρύθμισης.

- Το οποίο παρέχει τις δυνατότητες, με σκαμπανεβάσματα διά μέσου κι επικίνδυνων Συμπληγάδων, ώστε η νέα δημοσιογραφία να διεκδικήσει τον επωφελέστερο λειτουργικό της ρόλο, στην ομοίως διερχόμενη το ραγδαία μεταβαλλόμενο της στάδιο κοινωνία.

- Όπου, με πιο αργόσυρτους ρυθμούς, και το πολίτευμα δείχνει πλέον να έχει επείγουσα ανάγκη ρωμαλέας άνθισης της δημοκρατικότητας. Για ν’ αποκρούσει την επικίνδυνα ενεδρεύουσα απειλή κατάπτωσής του σε ολεθριότερους αυταρχισμούς.

- Και τούτο καθίσταται κύριο καθήκον της νέας δημοσιογραφίας. Και της γενναιότητας των νέων και πολύ πιο προικισμένων με προσόντα, με γνώσεις και με τεχνολογικά μέσα δημοσιογράφων. Σ’ ένα διακυβευόμενο πάντως «παζάρι»...

Λάζ.Α.Μαύρος