ΟΓΔΟΝΤΑ ΔΥΟ χρόνια από την ένδοξη του ελληνικού μας έθνους 28η Οκτωβρίου 1940, είναι πολύ μεγάλη η τιμή να μιλάμε απόψε εδώ, στην Αίθουσα των Ηρώων της ΕΟΚΑ οι οποίοι δόξασαν ξανά το έθνος με τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα της Κύπρου το 1955-1959.
- Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 η εισβολή της Ναζιστικής Γερμανίας στην Πολωνία σήμανε την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Μάιο και Ιούνιο του 1940, μέσα σε έξι βδομάδες οι δυνάμεις του Χίτλερ κατέλαβαν Βέλγιο, Ολλανδία, Λουξεμβούργο και Γαλλία, τους παραδόθηκε η Δανία και η Νορβηγία.
Η επίθεση της φασιστικής Ιταλίας στη Βόρειο Αφρική, τον ίδιο μήνα, εναντίον των βρετανικών δυνάμεων, έφτασε ως τα σύνορα της Λιβύης με την Αίγυπτο.
Οι αεροπορικές επιθέσεις των Γερμανών στην 3μηνη Μάχη της Αγγλίας, διήρκεσαν από τον Ιούλιο ως τον Σεπτέμβριο του 1940, χωρίς να επιτύχουν την εισβολή στη Βρετανία.
ΑΦ’ ΟΤΟΥ η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι έστειλε από τα ιταλοκρατούμενα Δωδεκάνησα το υποβρύχιο Delfino και ανάνδρως τορπίλισε το ελληνικό καταδρομικό ΕΛΛΗ στην γιορτή της Μεγαλόχαρης στην Τήνο 15 Αυγούστου 1940, αλήθεια είναι ότι η Αθήνα δεν βγήκε να καταγγείλει την αναίτια φασιστική επίθεση. Δεν κατονόμασε καν την εθνικότητα του υποβρυχίου. Aθόρυβα όμως προετοίμαζε με μυστική επιστράτευση τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις στην Ήπειρο...
- Δικτατορίσκος μεν, θλιβερός, από 4ης Αυγούστου 1936 έως 27ης Οκτωβρίου 1940, ο Ιωάννης Μεταξάς. Εκ των προωταιτίων αντι-βενιζελικών κιόλας της πανούκλας του Εθνικού Διχασμού από το 1915. Συνεπεία του οποίου ο Ελληνισμός υπέστη το 1922 την Μικρασιατική Καταστροφή. Το έφερε όμως έτσι η μοίρα ώστε, πριν το χάραμα της Δευτέρας 28ης Οκτ. 1940, ο ίδιος να αντιτάξει το γιγαντιαίο ΟΧΙ του Ελληνισμού, γίγαντας του έθνους αίφνης γενόμενος. Απέναντι στον αήττητο μέχρι τότε Άξονα του Φασισμού και του Ναζισμού.
- Και έσπευσε από τις φυλακές στεντορείως υπέρ της απόφασης Μεταξά για το ΟΧΙ και ο διωκόμενος από το καθεστώς Μεταξά, μετέπειτα πρωταίτιος του Εμφυλίου Πολέμου 1946-1949, κομμουνιστής Νίκος Ζαχαριάδης, ηγέτης του ΚΚΕ.
ΤΟ ΟΧΙ εκείνο, της πρωτοφανούς τότε πανεθνικής ομοψυχίας, το εκτόξευσαν εμπράκτως οι κάννες των ελληνικών όπλων προκαλύψεως στην Πίνδο και στην Ήπειρο, από τις 05:30 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 ενάντια στις πολύ υπέρτερες ιταλικές δυνάμεις που εισέβαλαν από την Αλβανία.
- Μαζί τους είχαν την ομόθυμη θέληση και την πανηγυρίζουσα στους γαλανόλευκους δρόμους, ολόψυχη βούληση όλου του λαού και σύμπαντος του έθνους. Έθνος, αυτοστιγμής ενθουσιωδώς συστρατευόμενο. Με υποδειγματική ομοψυχία. Με βεβαιότητα αισθανόμενο την προστασία της Μεγαλόχαρης της Τήνου, Υπερμάχου Στρατηγού στις μαχόμενες του μονάδες των πρόσω. Αποφασισμένο να πολεμήσει μέχρι και της τελευταίας ραννίδος του αίματος, για της πατρίδας τη λευτεριά και την εθνική αξιοπρέπεια. Για την τιμή και την δόξα, των όπου γης Ελλήνων που έσπευδαν να καταταγούν Εθελοντές στον Ελληνικό Στρατό.
ΑΠΕΚΡΟΥΣΑΝ τον εισβολέα και καταδίωξαν τις δυνάμεις του, απελευθέρωσαν τα εδάφη της Βορείου Ηπείρου και εξευτέλισαν παγκοσμίως τον Μουσολίνι και το φασιστικό καθεστώς του, προσφέροντας - η μικρή Ελλάς - την πρώτη στον κόσμο επί του εδάφους νίκη εναντίον του αήττητου μέχρι τότε Άξονα.
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ένα απόσπασμα που έγραψε για εκείνη την εποχή ο επικεφαλής της «Καθημερινής» των Αθηνών Γ. Α. Βλάχος. Ο ίδιος υπήρξε στο παρελθόν ένας από τους φανατικότερους αντι-βενιζελικούς και αντι-μικρασιάτες αρθρογράφους, στον ολέθριο Εθνικό Διχασμό Βασιλικών - Βενιζελικών. Έγραψε λοιπόν:
«Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι και θα είναι η μεγαλυτέρα ημέρα της ελληνικής ιστορίας. Όλαι αι ημέραι της ελληνικής ιστορίας είχον ηρωισμούς, θάρρος και λογικήν. Λογικήν αυτή η ημέρα δεν είχε. Όταν αντήχησαν το πρωί αι σειρήνες, οι Έλληνες όλοι επίστευσαν βαθύτατα ότι εκαλούντο να αποθάνουν. Και δεν είμεθα όλοι μέχρι της παραμονής της ημέρας αυτής ούτε ήρωες, ούτε φανατικοί πατριώται. Μέτριοι άνθρωποι, φρόνιμοι, της φαμίλιας και της δουλειάς, όχι το σπίτι, τα παιδιά και τους εαυτούς μας, αλλ’ ούτε το περιεχόμενο της τσέπης μας δεν είμεθα πρόθυμοι να πετάξωμεν εις τον έρανον της Πατρίδος. Και παρουσιάσθη ο έρανος του αίματος, το αξέχαστο εκείνο πρωΐ. Και η Ελλάς αμέσως χωρίς λογαριασμούς, χωρίς σκέψιν, άνοιξε όλες τις φλέβες της. Ήταν αγών υπέρ της Πατρίδος. Αυτήν ηγάπησαν έξαφνα, με οργήν και πάθος, αριστεροί, δεξιοί, αστοί και κομμουνισταί, εθνικόφρονες και αναρχικοί: την ΕΛΛΑΔΑ».
Τ Η Ν ΔΕΥΤΕΡΑ 28η Οκτωβρίου 1940, στην αγγλοκρατούμενη από το 1878 Κύπρο, της 10ετούς ήδη στυγνής ανθελληνικής Παλμεροκρατίας, η οποία είχε επιβληθεί από τους Αποικιοκράτες μετά την Εξέγερσή μας των Οκτωβριανών του 1931, ο κυπριακός Ελληνισμός έβγαλε από τα μπαούλα του κρυμμένες τις Γαλανόλευκες σημαίες και ξεχείλισε, με κωδωνοκρουσίες, τους δρόμους των πόλεων και των χωρίων. Χιλιάδες έσπευσαν να γραφτούν Εθελοντές για τον Ελληνικό Στρατό, στους καταλόγους του τοποτηρητή Αρχιεπισκόπου Λεοντίου. Αδημονώντας να καταταγούν και να πολεμήσουν για της Ελλάδας μας τη Λευτεριά.
ΚΥΠΡΙΟΙ φοιτητές που σπούδαζαν στην Αθήνα, πρώτοι πρόλαβαν να γίνουν δεκτοί εθελοντές στις μάχιμες μονάδες του Ελληνικού Στρατού: Τα πρώτα ηρωικά ονόματα:
- Βαρνάβας Σιερίφης εξ Αμμοχώστου, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εθελοντής πολεμιστής στο 39 Σύνταγμα Ευζώνων. 1ος Κύπριος που έπεσε μαχόμενος στη νικηφόρα αντεπίθεση κατά των Ιταλών εισβολέων, στο Τεπελένι της Βορείου Ηπείρου.
- Λουκάς Λιασίδης εξ Αμμοχώστου, φοιτητής ιατρικής, εθελοντής επίσης στο 39 Σ.Ε. τραυματίστηκε κρίσιμα στο Τεπελένι κι εξέπνευσε σε νοσοκομείο της Αθήνας.
- Ροδίων Γεωργιάδης εκ Λεμεσού, πτυχιούχος ιστορίας και αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και ο αδελφός του, ο Μιλτιάδης, πτυχιούχος Σιβιτανιδείου Σχολής, εθελοντές πολεμιστές αμφότεροι. Ο Ροδίων προαχθείς σε δεκανέα επ’ ανδραγαθία στο πεδίο της μάχης κατά των Ιταλών εισβολέων. Στελέχη κατόπιν της Εθνικής Αντίστασης στην υπό κατοχή Αθήνα. Συνελήφθησαν απ’ την Γκεστάπο, καταδικάστηκαν από Γερμανικό Στρατοδικείο, μεταφέρθηκαν στις ναζιστικές φυλακές του Βρανδεμβούργου όπου ο Ροδίων εξέπνευσε 16.10.1944 κι ο Μιλτιάδης κατέστη για πάντα αγνοούμενος.
- Ανδρέας Δρουσιώτης εκ Λεμεσού, επίσης πτυχιούχος. Εθελοντής πολεμιστής του 39 ΣΕ. Αργότερα αντάρτης του ΕΛΑΣ επί κατοχής. Θυσιάστηκε πολεμώντας τους Γερμανούς το 1944 στην Πιερία…
ΚΑΙ ΟΙ ΠΕΝΤΕ στον πρώτο κατάλογο των 46 Κυπρίων φοιτητών στην Αθήνα, οι οποίοι, την επαύριον της 28ης Οκτωβρίου 1940 έσπευσαν εθελοντές και πολέμησαν τους Ιταλούς στη Β. Ήπειρο.
ΚΑΘ’ ΟΛΗ τη διάρκεια της τριπλής Γερμανο-Ιταλο-Βουλγαρικής Κατοχής 1941-1945, η λαογέννητη και αυτογενής ελληνική Εθνική Αντίσταση επέμεινε στο ένοπλο ΟΧΙ. Με το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, τον ΕΔΕΣ και πλήθος άλλες αντιστασιακές οργανώσεις, προτού υποτροπιάσουν τα φρικτά εμφύλια πάθη.
- Ο ιστορικός Πέτρος Παπαπολυβίου, υπολογίζει τους Κυπρίους εθελοντές του Ελληνικού Στρατού, στον πόλεμο του 1940-41 σε 200 τουλάχιστον.
ΕΙΚΟΣΙ περίπου χιλιάδες Κύπριοι εθελοντές πολέμησαν κατά του Ναζισμού και του Φασισμού. Τάφοι 600 Κυπρίων πεσόντων βρίσκονται σε 49 κοιμητήρια 18 διαφορετικών χωρών. Πρώτ’ απ’ όλα και πάνω απ’ όλα: Για της Ελλάδας μας τη λευτεριά και με το όραμα της Ένωσης της Κύπρου με τη μητέρα Ελλάδα, όπως στιχούργησε ο Τεύκρος Ανθίας, στον ύμνο των Ακελιστών εθελοντών, όταν, από τις 16 Ιουνίου 1943 αποφάσισαν και κατατάγηκαν στο βρετανικό «Κυπριακό Σύνταγμα», για να λάβουν μέρος στον πόλεμο.
(Εισαγωγική ομιλία Λ.Μ. στον εορτασμό το βράδυ της 28ης Οκτ. 2022 στο οίκημα των Συνδέσμων Αγωνιστών ΕΟΚΑ, όπου κύριος ομιλητής ήταν ο στρατηγός ε.α. Φοίβος Κλόκκαρης).
Λάζ.Α.Μαύρος